Αγια

Η περιοχή κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους. Στη θέση Κωστάρη ήρθαν στο φως λείψανα οικισμού της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού. Στην αρχαιότητα έπαιξε σημαντικό ρόλο λόγω της στρατηγικής της θέσης(αγυιά=δρόμος ,πέρασμα). Τον 11ο αιώνα ως αυτοκρατορική κτήση παρουσίαζε μεγάλη οικονομική
άνθηση και θρησκευτική ζωή. Η μακραίωνη ιστορία της έχει να επιδείξει πολλές επιδρομές, λεηλασίες και κατακτήσεις. Στα μέσα του 16ου αι. παραχωρήθηκε από τον Σουλεϊμάν στην κόρη του, που μετέτρεψε την περιοχή σε βακούφια, δίνοντας τα έσοδα από τη φορολογία των χωριών σε ευαγή ιδρύματα της Κων/πολης.



Η Αγιά είναι χτισμένη σε υψόμετρο 200 μ. στις υπώρειες του Κισσαβου, απέχει 37 χλμ. από τη Λάρισα και κατοικείται από 5000 άτομα. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή μήλων, κερασιών και αχλαδιών, τα οποία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στο εμπόριο. Στην περιοχή ρέει ο Άμυρος ποταμός, που πηγάζει από τον Κίσσαβο, διασχίζει το Δώτιο πεδίο και χύνεται στη λίμνη Κάρλα. Τις όχθες
του ποταμού ενώνουν τρία λιθόκτιστα γεφύρια εντός τις Αγιάς. Στον παλιό δρόμο Αγιάς -Αγιοκάμπου, στο Μεγάλο Ρέμα στέκεται το εντυπωσιακό πέτρινο γεφύρι του Αλλαμάνου το οποίο κατασκευάστηκε το 1858, ώστε να καταστεί δυνατή η επικοινωνία της Αγιάς με τα παράλια. Το «Παλιόκαστρο» προσφέρει άπλετη θέα προς το Αιγαίο, το Δώτιο πεδίο και το θεσσαλικό κάμπο. Ενώ η παρουσία τριών πυροβολείων μαρτυρεί τους αγώνες των Αγιωτών στα χρόνια του Εμφυλίου.

Αξιόλογα βυζαντινά μνημεία αποτελούν οι Μονές των Αγ. Αναργύρων και των Εισοδίων της Θεοτόκου-Αγ. Παντελεήμονος. Η Μονή των Αγ. Αναργύρων ιδρύθηκε το 1588 και βρίσκεται 3 χλμ. από την Αγιά, προς τα παράλια, μέσα σε πλούσια βλάστηση με ρέμα και πλατάνια. Το μέρος αποτελεί και οργανωμένο χώρο αναψυχής όπου συρρέουν πλήθος κόσμου κατά την γιορτή της Πρωτομαγιάς. Η Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου-Αγ.Παντελεήμονος βρίσκεται 4 χλμ. έξω από την Αγιά στο δρόμο για Μελιβοία και ανεγέρθηκε το 1292 όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Αλέξιος Κομηνός. Εντός της Αγιάς σώζεται πλήθος αξιόλογων θρησκευτικών μνημείων της μεταβυζαντινής κυρίως περιόδου, καθώς και αξιόλογων κτιρίων, αρχοντικών και νεοκλασικών οικιών.